Αντιπηκτικά φάρμακα και αντίδοτα
Το καλύτερο φάρμακο θεωρείται αυτό για το οποίο υπάρχει ειδικό αντίδοτο. Σε ό,τι αφορά τα αντιπηκτικά φάρμακα η υπάρξη αντιδότου είναι πολύ σημαντική:
- Αντιμετώπιση αιμορραγίας
- Αναστροφή δράσης του φαρμάκου για πρόληψη αιμορραγίας (πχ. πριν από χειρουργική επέμβαση)
Τα πιο ευρέως από του στόματος χορηγούμενα αντιπηκτικά είναι τα κουμαρινικά (στην Ελλάδα το σκεύασμα Sintrom, σπανιότερα Warfarin). Τα κουμαρινικά φάρμακα, παρόλο που έχουν δυσκολία ρύθμισης (αλληλεπίδραση με τις τροφές και άλλα φάρμακα) και επιβάλεται η συχνή εργαστηριακή παρακολούθηση με τη μέτρηση του χρόνου προθρομβίνης/INR έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορεί να αναστραφεί εύκολα και γρήγορα η δράση τους με αντίδοτο. Εάν ο ασθενής δεν αιμορραγεί ή πρέπει να υποβληθεί σε μη επείγουσα χειρουργική επέμβαση τότε με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού του μπορεί να αναστρέψει τη δράση του φαρμάκου με διακοπή περαιτέρω λήψης και πρόσληψης βιταμίνης Κ. Η πρόσληψη βιταμίνης Κ μπορεί να γίνει είτε με τις τροφές (πχ. σπανάκι, μαρούλι) είτε με σκεύασμα βιταμίνης Κ (Konakion) που μπορεί να προμηθευτεί από το φαρμακείο. Ωστόσο, για την πλήρη αναστροφή του φαρμάκου με βιταμίνη Κ απαιτούνται ορισμένες ώρες. Επομένως εάν ο ασθενής αιμορραγεί ή υπάρχει υψηλός κίνδυνος αιμορραγίας τότε απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο όπου και θα του χορηγηθούν ενδοφλεβίως σκευάσματα που έχουν παράγοντες πήξης ή θα γίνει μετάγγιση με πλάσμα.
Τα τελευταία έτη όλο και περισσότεροι ασθενείς αντί για κουμαρινικά λαμβάνουν τα νεότερα αντιπηκτικά, όπου η ρύθμιση της δόσης δεν απαιτεί εργαστηριακό έλεγχο. Το μεγάλο πρόβλημα, ειδικά στην αρχή κυκλοφορίας τους, ήταν ότι δεν υπήρχε αντίδοτο. Πλέον, για το Dabigatran-Pradaxa υπάρχει αντίδοτο (Idarucizumab-Praxbind) που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα, ενώ για τα άλλα αντιπηκτικά, δηλαδή Rivaroxaban-Xarelto και Apixaban-Eliquis αναμένεται να κληροφορήσει στην Ελλάδα (έχει έγκριση κυκλοφορίας στην Ευρώπη) το σκεύασμα Αndexanet-alfa (Ondexxya). Τα συγκεκριμένα αντίδοτα όμως είναι πολύ ακριβά σκευάσματα, χορηγούνται μόνο στο νοσοκομείο και έχουν πολύ αυστηρές ενδείξεις, ώστε να αποφευχθεί η κατάχρηση.
Εκτός από τα του στόματος αντιπηκτικά υπάρχουν και ενέσιμα αντιπηκτικά, όπως για παράδειγμα η ηπαρίνη. Για την κλασική ηπαρίνη που σπανίως χορηγείται εκτός νοσοκομείου, υπάρχει πολύ αποτελεσματικό αντίδοτο που ονομάζεται πρωταμίνη. Η πρωταμίνη είναι αποτελεσματική και στις ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους (πχ. Enoxaparin-Clexane, Tinzaparin-Innohep), χωρίς ωστόσο να μπορεί να αναστρέφει πλήρως τη δράση τους. Για τα άλλα ενέσιμα αντιπηκτικά φάρμακα όπως είναι το Fondaparinux (Arixtra) δεν υπάρχει αντίδοτο, αλλά εάν υπάρξει ανάγκη χορηγούνται άλλα σκευάσματα που βελτιώνουν τους παράγοντες πήξης ώστε να μειώνεται ο αιμορραγικός κίνδυνος.
Συγγραφέας
Θεώνη Κανελλοπούλου
Θεώνη Κανελλοπούλου, MD, PhD
Αιματολόγος, Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο